Diabetes mellitus
دیابتیابیماری قندیک اختلال متابولیک در بدن است. در ان بیماری توانایی تولید هورمون انسولیندر بدن از بین میرود یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولید شده نمیتواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین کاهش قند خون توسط مکانیسم های مختلف است. دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک، تخریب سلولهای بتا درپانکراس باعث نقص در تولید انسولین میشود و در نوع دوم مقاومت پیش رونده بدن به انسولین دیده می شود که در نهایت ممکن است به تخریب سلولهای بتای پانکراس و نقص کامل تولیدانسولینمنجر شود. در دیابت نوع دو مشخص است که عواملژنتیکی، چاقی و کمتحرکی نقش مهمی دارند.
در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده وسوخت و سازکاملگلوکزکاهش مییابد و به این سبب میزان قند خون افزایش می یابد که بهآنهایپرگلیسمی میگویند. وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد، سبب تخریب رگهای بسیار ریز در بدن میشود که میتواند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کند. همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماریهای قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد؛ لذاغربالگریو تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا میتواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد. تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون امکان پذیر است.
Type 1 diabetes mellitus
دیابت نوع ۱که دیابت وابسته به انسولیننامیده میشد و هر سنی را دربر میگیرد اما در کودکان و جوانان بیشتر دیده می شود. بدن افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ قادر به تولید انسولین مورد نیاز نمیباشد.این نوع دیابت 5تا۱۰درصد از انواع دیابت است. در این نوع از دیابت تخریب سلولی درسلولهای بتادرپانکراساتفاق میافتد.در دیابت نوع ۱، پانکراس هیچ انسولینی ترشح نمیکند. انسولین هورمونی است که بدن می تواند گلوکز موجود در غذا را به انرژی تبدیل کند.
چیزی که باعث می شود سیستم ایمنی بدن به پانکراس حمله کند،نا مشخص است اما بیشتر یافته ها نشان می دهد عوامل ژنتیکی و محیطی در این باره موثرند. دانشمندان، 50 ژن که دیابت نوع یک را باعث می شوند، شناسایی کرده اند. اما ژنتیک تنها علت بروز دیابت نوع یک نیست، یعنی فقط داشتن ژن هایی که باعث این بیماری می شوند، نشاندهنده آن نیست که حتما به دیابت مبتلا می شویم. برخی از تحقیقات نشان می دهند که عوامل محیطی مثل ویروس، رژیم غذایی و عوامل وابسته به بارداری می توانند در بروز دیابت نوع یک نقش داشته باشند.
Type 2 diabetes mellitus
در گذشته آن رادیابت شیرین غیروابسته به انسولین (NIDDM) یادیابت بزرگسالانمینامیدند، نوعیاختلال در سوخت و ساز بدناست که با بالا بودنگلوکز خوندر شرایط مقاومت در مقابل انسولینو کمبود نسبیانسولینشناسایی میشود.این مسئله در تقابل بادیابت شیرین نوع ۱است که در آن به دلیل تخریبسلولهای جزیرهایدرلوزالمعده با کمبود مطلق انسولین مواجه هستیم.نشانههای کلاسیک این بیماری عبارتند ازاحساس تشنگی مفرط،تکرر ادرار، واحساس گرسنگی مفرط. ۹۰درصد افراد مبتلا بهدیابتبه دیابت نوع ۲ دچار هستند و ۱۰درصد دیگر به ترتیب مبتلا بهدیابت شیرین نوع ۱ودیابت بارداریمیباشند. گفته میشود کهچاقیدلیل عمده دیابت نوع ۲ در افرادی است که به لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری هستند. از دیگر دلایل آن میتوان به عدم تحرک،فشار خون بالا، داشتن HDL خون پایین یاتری گلیسیریدبالا اشاره کرد.
Gestational diabetes mellitus (GDM)
به شرایطی گفته میشود که افزایش قند خون برای اولین بار، در طی دوران بارداری دیده شود. دیابت بارداری، تقریباً در ۴ درصد از بارداریها بروز میکند. علت دقیق دیابت بارداری مشخص نیست، ولی وجود برخی از علائم، در تشخیص زودرس این بیماری مؤثر است. با توجه به عوارضی که دیابت برای جنین و مادر باردار میتواند داشته باشد، پیشگیری و کنترل دیابت در طی دوران بارداری ضروری است.
دیابت بارداری، نوعی عدم تحمل گلوکز است و با وجود ناسازگاری آن با بدن زنان باردار، بدون سابقه دیابت ظاهر میشود. بعد از دو بار آزمایش در صورتی که میزان گلوکز موجود در خون فرد ناشتا بالاتر از ۱۲۶ میلیگرم در دسی لیتر باشد، فرد مبتلا به این نوع دیابت است. اما این مورد، نوعی ساده از عدم تحمل گلوکز است که میبایست تحت مراقبت قرار گیرد. این مسئله ای رایج در دیابت است که منجر به بروز مشکلات کاملاً جدی برای مادر و جنین میشود. این بیماری معمولاً بین هفتههای ۲۴ و ۲۸ بارداری ظاهر میشود و همزمان با آن هورمونلاکتوژن جفتیتوسط جفت ترشح شده که باعث ایجاد کاهش حساسیت به انسولین در مادر می گردد.
تشخیص
آزمایش قند خون ناشتا و یا آزمایش اتفاقی قند خون نیز می تواند برای تشخیص استفاده شود. آزمایش خونیهموگلوبین گلیکوزیله (Hb A1c) که نشان دهنده میزان قند خون در 2 تا 3 ماه گذشته است، نیز می تواند برای تشخیص به کار برده شود. آزمایش تحمل گلوکز کمتر برای تشخیص دیابتی بودن به کار می رود.
تعریفسازمان بهداشت جهانیاز دیابت (نوع ۱ و نوع ۲) عبارتند از بالا رفتن گلوکز به همراه علایم، در غیر این صورت افزایش شاخصها به دو صورت است :
- گلوکز پلاسمای ناشتا ≥ ۱۲۶ mg/dl
- باآزمایش تحمل گلوکز، دو ساعت بعد از مصرف دوز خوراکی، گلوکز پلاسما ≥ mg/dl200
اندازه گیریتصادفی قند خون بیشتر از200میلیگرم در دسی لیترراه با علایم رایج بیماریو رو ش دیگر شخیص این بیماریهموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) بیشتر از ۶.۵ درصد است.در سال ۲۰۰۹ کمیته بینالمللی کارشناسان که عبارتند بودند از نمایندگان انجمن دیابت آمریکا (ADA)، فدراسیون بینالمللی دیابت (IDF)، و انجمن اروپاییها در زمینه تحقیقات دیابت (EASD) پیشنهاد کردند که برای تشخیص دیابت از آستانهای بینHbA1c ≥%۶.۵ استفاده شود. این پیشنهاد در سال ۲۰۱۰ مورد پذیرش انجمن دیابت آمریکا قرار گرفت. آزمایشهای مثبت باید تکرار شوند مگر آنکه نشانههای معمول بیماری و قند خون بیش از mg/dl ۲۰۰ در فرد ظاهر شود.
برای تشخیص دیابت این آستانه بر پایه رابطه میان نتایج تست تحمل گلوکز، آزمایش قند ناشتا یا HbA1c و عوارضی از قبیلمشکلات مربوط به شبکیه چشماست.آزمایش قند خون ناشتا یا تصادفی بر تست تحمل گلوکز ترجیح داده میشود چرا که انجام این آزمایش برای مردم راحت تر استHbA1c. این مزیتها را دارد که در آن نیازی به ناشتا بودن نیست و نتایج آن ثبات بیشتری دارد، اما عیب این آزمایش آن است که نسبت به اندازه گیری گلوکز خون هزینه بردارتر است. برآورد شده است که ۲۰٪ افراد مبتلا به دیابت از ابتلای خود به بیماری اطلاع ندارند.
دیابت شیرین نوع ۲ با گلوکز بالای خون در شرایطمقاومت دربرابر انسولینو کمبود نسبیانسولینمشخص میشود. این نوع از دیابت بادیابت شیرین نوع ۱که در آن به دلیل تخریبسلولهای جزیرهایدرلوزالمعدهبا کمبود مطلق انسولین مواجه هستیم و بادیابت شیرین بارداریکه نوع جدیدی از قند خون بالا است که دردوران بارداریظاهر میشود، متفاوت است. دیابت نوع ۱ و ۲ معمولاً بر اساس شرایط موجود شناسایی میشوند. اگر در تشخیص تردیدی باشد میتوان از آزمایشپادتنبرای تایید دیابت نوع ۱ و از سطحپپتید cبرای تایید دیابت نوع ۲ استفاده کرد.
منابع
- "Diabetes Blue Circle Symbol" International Diabetes Federation. 17 March 2006.
- Kumar, Vinay; Fausto, Nelson; Abbas, Abul K. ; Cotran, Ramzi S. ; Robbins, Stanley L. (2005). Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease (7th ed.). Philadelphia, Pa.: Saunders. pp. 1194–1195. ISBN0-7216-0187-1.
- Shoback, edited by David G. Gardner, Dolores (2011). Greenspan's basic & clinical endocrinology (9th ed.). New York: McGraw-Hill Medical. pp. Chapter 17. ISBN0-07-162243-8.
- Williams textbook of endocrinology. (12th ed.). Philadelphia: Elsevier/Saunders. pp. 1371–1435. ISBN978-1-4377-0324-5.
- American Diabetes, Association (January 2012). "Standards of medical care in diabetes--2012". Diabetes Care. 35 Suppl 1: S11–63. PMID22187469. doi:.
اشتراک
گزارش